Հայաստանի Զիջումները Ադրբեջանին. Քննարկում 2020-ի Նոյեմբերի 9-ի Համաձայնագրի Հետևանքների Մասին

Henrik Larsen

less than a minute read

Post on May 06, 2025

4.7

Share

Տարածքային զիջումները և դրանց աշխարհագրական ընդգրկումը

Նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրով Հայաստանը զիջել է Ադրբեջանին շատ տարածքներ, որոնք նախկինում վերահսկվում էին Հայաստանի կողմից կամ ԼՂՀ-ի։ Այս զիջումները ունեն մեծ աշխարհագրական ընդգրկում և հետևանքներ։

• Լաչինի միջանցքը: Համաձայնագրի համաձայն, Լաչինի միջանցքը, որը կապում էր Հայաստանը ԼՂՀ-ի հետ, վերահսկվում է Ռուսաստանի խաղաղապահ ուժերի կողմից, սակայն Ադրբեջանի երկրորդ շարքի վերահսկողության տակ է։ Այս իրավիճակը ստեղծում է անվտանգության հարցեր։
• Քարվաճառը և Կեչելի: Այս տարածքները ամբողջովին վերադարձվել են Ադրբեջանին, ինչը հանգեցրել է հազարավոր հայ բնակիչների տեղահանմանը։ Այս տեղահանումները ունեն սոցիալ-տնտեսական ու մարդասիրական ծանր հետևանքներ։
• Մակրո և միկրո տարածաշրջանային հետևանքներ: Տարածքային զիջումները արմատապես փոխել են մակրո և միկրո տարածաշրջանային իրավիճակը։ Հայաստանի համար սա նշանակում է տնտեսական կորուստներ, սահմանային անվտանգության պրոբլեմներ և բնակչության տեղահանման խնդիր։

Անվտանգության հարցերը և Հայաստանի ռազմավարական դիրքի փոփոխությունը

2020-ի նոյեմբերին ստորագրված համաձայնագիրը ծանր հարված էր Հայաստանի անվտանգությանը։

• Սահմանային անվտանգության պրոբլեմները: Տարածքային զիջումները ստեղծել են անվտանգության նոր պրոբլեմներ Հայաստանի սահմանին։ Ադրբեջանը հիմա ունի ավելի հարմարավետ ռազմավարական դիրք։
• Ռազմական համակարգի փոփոխությունները: Համաձայնագիրը պահանջել է ռազմական համակարգի փոփոխություններ, ինչը պայմանավորված է նոր սահմանների և անվտանգության գործոններով։
• Հայաստանի ռազմավարական դաշնակիցների դերը: Ռուսաստանի խաղաղապահ ուժերի ներկայությունը Լաչինի միջանցքում կարևոր է, բայց այն չի բացառում նոր վտանգներ։

Տնտեսական և սոցիալական հետևանքները

Տարածքային զիջումները ունեցել են ծանր տնտեսական և սոցիալական հետևանքներ։

• Տնտեսական կորուստները: Զիջված տարածքները ունեցել են կարևոր տնտեսական արժեք, և դրանց կորուստը հանգեցրել է տնտեսական շատ կորուստների։
• Բնակչության սոցիալական դրության փոփոխությունը: Տեղահանված բնակչությունը հայտնվել է ծանր սոցիալական դրության մեջ։
• Միգրացիայի հոսքերը: Տեղահանումները հանգեցրել են մեծ միգրացիայի հոսքերի։

2020-ի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի քննադատությունը և արդարացումը

Նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը դարձել է քննարկումների և հակասությունների առարկա։

• Համաձայնագրի ուժեղ և թույլ կողմերը: Համաձայնագրի ուժեղ կողմը հակամարտության վերջնական վերջն էր, իսկ թույլ կողմը՝ տարածքային զիջումները։
• Քննադատական կարծիքների վերլուծություն: Քննադատները կարծում են, որ համաձայնագիրը թույլ է և չի ապահովում Հայաստանի անվտանգությունը։
• Ալտերնատիվ սցենարների քննարկում: Ալտերնատիվ սցենարների քննարկումը շարունակվում է։

Երկարաժամկետ հետևանքները և ապագա մարտահրավերները

2020-ի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը ունի երկարաժամկետ հետևանքներ։

• Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների ապագան: Հարաբերությունների ապագան կախված է բանակցություններից և շարունակական համագործակցությունից։
• Ազգային անվտանգության ապահովման խնդիրները: Անվտանգության ապահովումը շարունակում է մնալ կարևոր խնդիր։
• Հայաստանի արտաքին քաղաքականության նոր գործիքները: Հայաստանը պետք է գտնի նոր գործիքներ իր արտաքին քաղաքականության մեջ։

Եզրակացություն

2020-ի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագիրը հանգեցրել է Հայաստանի շարունակական տարածքային զիջումների Ադրբեջանին, ինչը ունեցել է ծանր հետևանքներ անվտանգության, տնտեսության և սոցիալական դրության վրա։ Այս զիջումների վերլուծությունը շարունակվում է, և կարևոր է շարունակել քննարկել Հայաստանի զիջումները Ադրբեջանին հարցը բոլոր հնարավոր կողմերից, որպեսզի հասկանանք այդ զիջումների երկարաժամկետ հետևանքները և գտնենք ճանապարհներ ապագա մարտահրավերների հաղթահարման համար։ Շարունակենք քննարկել Հայաստանի զիջումները Ադրբեջանին և դրանց հետևանքները։